“Azərbaycan xalqı da bu yanaşmanı təqdir edir”

Azad edilmiş torpaqları yüz faiz öz gücümüzə bərpa edirik. Xarici şirkətləri dəvət etmişik. Onlar orada podratçı kimi işləyir. Amma bu günə qədər heç kimdən bir manat almamışıq. Bunu xüsusilə qeyd etmək istəyirəm. Çünki adətən belə qanlı müharibələrdən, belə dağıntılardan sonra donor konfransları, beynəlxalq təşkilatlar yığışır və bərpa planı icra edilir.

Prezident İlham Əliyev bu sözləri aprelin 12-də ilin birinci rübünün yekunlarına həsr olunan müşavirədə çıxışı zamanı deyib.

Dövlət başçısı xatırladıb ki, İkinci Dünya müharibəsindən sonra ABŞ tərəfindən Avropa ölkələrinin bərpası üçün böyük maliyyə yardımını nəzərdə tutan “Marşal planı” həyata keçirildi: “Əgər Amerika Avropanı bərpa etmək üçün bu planı tətbiq etməsəydi, Avropa öz gücünə öz potensialını bəlkə də 50 ilə bərpa edə bilərdi. Digər münaqişələrlə bağlı beynəlxalq fondlar maliyyə yardımı göstərirlər. Bizə isə heç kim heç bir yardım göstərmir, nə işğal dövründə, nə də sonra. Hətta ölkələrin əksəriyyəti işğalı işğal kimi adlandırmaq istəmirdilər. Mənim yadımdadır, işğal dövründə beynəlxalq təşkilatlardakı fəaliyyətimiz, eyni zamanda, ikitərəfli formatda apardığımız danışıqlar əsnasında biz güc-bəla ilə, zorla ölkəmizin ərazi bütövlüyü prinsipini o bəyannamələrə saldırırdıq. Bir çoxları imtina edirdi. Halbuki bu, gün kimi aydın idi, kim işğalçıdır, kim işğala məruz qalan ölkədir. İkili standartlar, ədalətsizlik, bax, budur. Biz bunu bu gün də görürük...”.

Pre­zi­dent vur­ğu­la­yıb ki, biz öz gü­cü­müz­lə ye­ni real­lıq ya­rat­mı­şıq və ya­ra­dı­rıq: “Ona gö­rə bir da­ha de­mək is­tə­yi­rəm ki, mən hə­lə də ümid edi­rəm, bey­nəl­xalq təş­ki­lat­lar, bö­yük fond­lar, xey­riy­yə­çi­lik­lə məş­ğul olan bey­nəl­xalq qey­ri-hö­ku­mət təş­ki­lat­la­rı bir nə­zər ye­ti­rə­cək­lər. Ağ­dam Qaf­qa­zın Xi­ro­si­ma­sı­dır. Bu­nu mən yox, bey­nəl­xalq mü­tə­xəs­sis­lər de­yir. Ağ­dam ki­mi bü­tün şə­hər­lər er­mə­ni­lər tə­rə­fin­dən yer­lə yek­san edi­lib. Biz heç kim­dən bir ma­nat al­ma­mı­şıq. An­caq bu əda­lət­siz­lik­lə ba­rış­maq da ol­maz. Mən he­sab edi­rəm ki, bi­zim qu­rum­la­rı­mız, hö­ku­mət, Pre­zi­dent Ad­mi­nist­ra­si­ya­sı, na­zir­lik­lər, hə­rə öz xət­ti ilə bu mə­sə­lə ilə bağ­lı gə­rək cid­di fəaliy­yət gös­tər­sin. Yar­dım gös­tər­mək is­tə­mir­lər­sə, de­sin­lər ki, biz si­zə yar­dım et­mə­yə­cə­yik. Biz də işi­mi­zi bi­lək. Yə­ni, mü­ha­ri­bə­dən təx­mi­nən bir il ya­rım ke­çib­dir. Bir fond be­lə bi­zə heç bir yar­dım gös­tər­mə­yib. Mi­na­la­rın tə­miz­lən­mə­si ilə bağ­lı – mü­ha­ri­bə­dən son­ra 200-dən çox in­san ya hə­lak olub, ya da ki, ağır ya­ra­la­nıb. Dün­ya­da bu mə­sə­lə ilə məş­ğul olan o qə­dər fond­lar var, QHT-lər var. Nə ilə məş­ğul­dur­lar? Gəl­sin­lər, kö­mək gös­tər­sin­lər. Bi­zim fi­zi­ki cə­hət­dən gü­cü­müz çat­mır. Biz nə la­zım­dır­sa, al­mı­şıq. Ma­şın, me­xa­nizm al­mı­şıq, tex­ni­ka al­mı­şıq, hət­ta dron­lar al­mı­şıq ki, o mi­na­lar­la çirk­lən­miş yer­lə­ri təs­bit edir. An­caq biz­də mü­tə­xəs­sis ça­tış­mır, biz­də iş­çi qüv­və ça­tış­mır. Ona gö­rə, heç ol­ma­sa, bu sa­hə­də bi­zə kö­mək gös­tər­sin­lər. Ye­nə də de­yi­rəm, biz on­suz da öz gü­cü­müz­lə hər şe­yi bər­pa edə­cə­yik. Mən de­mi­şəm, Qa­ra­ba­ğı da, Zən­gə­zu­ru da nü­mu­nə­vi bir böl­gə ki­mi qu­ra­ca­ğıq. Azər­bay­can və­tən­daş­la­rı ora­da ra­hat, fi­ra­van ya­şa­ya­caq­lar. Dün­ya üçün də bir nü­mu­nə ola­caq. An­caq mə­nim sö­züm bey­nəl­xalq təş­ki­lat­la­ra­dır. İn­san hü­quq­la­rı ilə məş­ğul olan­lar, əda­lət prin­sip­lə­ri­ni rəh­bər tu­tan­lar heç ol­ma­sa, Azər­bay­ca­na da diq­qət ye­tir­sin­lər və iki­li stan­dart­lar­dan kə­nar ol­sun­lar...”.

Pre­zi­dent qeyd edib ki, 2022-ci ilin üç ayın­da əl­də edil­miş iq­ti­sa­di nailiy­yət­lər qar­şı­ya qo­yu­lan və­zi­fə­lə­rin həl­li üçün mü­hüm zə­min ya­ra­dır.

Mü­şa­vi­rə­də Baş na­zir Əli Əsə­dov, ma­liy­yə na­zi­ri Sa­mir Şə­ri­fov, iq­ti­sa­diy­yat na­zi­ri Mi­ka­yıl Cab­ba­rov, əmək və əha­li­nin so­sial mü­da­fiəsi na­zi­ri Sa­hil Ba­ba­yev gö­rü­lən iş­lər, ma­liy­yə və­ziy­yə­ti, so­sial-iq­ti­sa­di sa­hə­də nə­ti­cə­lər ba­rə­də mə­lu­mat ve­rib­lər.

Mü­şa­vi­rə­yə ye­kun vu­ran döv­lət baş­çı­sı əsas diq­qə­ti iş­ğal­dan azad edil­miş əra­zi­lər­də – Qa­ra­bağ və Şər­qi Zən­gə­zur iq­ti­sa­di ra­yon­la­rın­da gö­rü­lə­cək iş­lə­rə və  plan­la­ra ayı­rıb: “Bi­rin­ci­si, şə­hər­lə­rin Baş plan­la­rı ilə bağ­lı­dır. Bi­zim ha­zır­da Ağ­dam və Fü­zu­li şə­hər­lə­ri­nin Baş plan­la­rı təs­diq­lə­nib və Baş plan­lar əsa­sın­da iş­lə­rə start ve­ri­lib. Ar­tıq mən iş­lə­rin ge­di­şa­tı ilə ta­nış ol­mu­şam. Di­gər şə­hər­lə­rin Baş plan­la­rı­nın təs­diq­lən­mə­si bu ya­xın­lar­da öz həl­li­ni tap­ma­lı­dır. Şu­şa, Cəb­ra­yıl, Kəl­bə­cər, Zən­gi­lan, Qu­bad­lı şə­hər­lə­ri­nin, Had­rut və Su­qo­vu­şan qə­sə­bə­lə­ri­nin Baş plan­la­rı ha­zır­lan­ma­lı­dır, bu il təs­diq edil­mə­li­dir və on­dan son­ra bi­zim Qa­ra­bağ və Şər­qi Zən­gə­zu­ra aid olan in­ves­ti­si­ya proq­ra­mın­da əla­və­lər edil­mə­li­dir. Çün­ki bu­ra­da da qeyd olun­du, 2,2 mil­yard ma­nat və­sait nə­zər­də tu­tu­lur. Am­ma bi­rin­ci rüb­də cə­mi 300 mil­yon ma­nat­dan bir qə­dər çox və­sait is­ti­fa­də olun­du. Əl­bət­tə ki, Baş plan­lar təs­diq olu­nan­dan son­ra biz an­caq prak­ti­ki iş­lər­lə məş­ğul ola­ca­ğıq. Mən, ilk növ­bə­də, ya­şa­yış bi­na­la­rı­nın in­şa­sı­nı nə­zər­də tu­tu­ram. Çün­ki di­gər inf­rast­ruk­tur­la bağ­lı la­yi­hə­lər ic­ra edi­lir. Mi­na­lar­dan tə­miz­lən­mə pro­se­si­ni sü­rət­lən­dir­mək üçün bu il döv­lət büd­cə­sin­də 100 mil­yon ma­na­ta ya­xın və­sait nə­zər­də tu­tu­lub və bu, bi­zim üçün priori­tet mə­sə­lə­dir. Çün­ki bu mə­sə­lə həll olun­ma­dan biz və­tən­daş­la­rı o böl­gə­lə­rə yer­ləş­di­rə bil­mə­rik. An­caq tam əmin olan­dan son­ra ki, o əra­zi­lər mi­na­lar­dan tə­miz­lə­nib, biz və­tən­daş­la­rı o əra­zi­lə­rə yer­ləş­di­rə bi­lə­rik”.

Pre­zi­dent diq­qə­tə çat­dı­rıb ki, mi­na­tə­miz­lə­mə ilə bağ­lı ye­ni tex­ni­ka­nın alın­ma­sı tə­min edi­lir. Bu­ra­da bey­nəl­xalq mü­tə­xəs­sis­lə­rin dəs­tə­yi­nə bö­yük eh­ti­yac var. Ha­zır­da üç qu­rum – ANA­MA, Mü­da­fiə Na­zir­li­yi­nin böl­mə­lə­ri və Föv­qə­la­də Hal­lar Na­zir­li­yi mi­na­tə­miz­lə­mə iş­lə­ri ilə məş­ğul­dur. “Bir müd­dət bun­dan əv­vəl yer­li şir­kət­lə­rin bu­ra­ya cəlb olun­ma­sı mə­sə­lə­si mü­za­ki­rə edil­miş­dir və bil­di­yi­mə gö­rə, yer­li şir­kət­lər də bu iş­lə­rə qo­şu­lur. Çün­ki bu tə­şəb­büs həm sa­hib­kar­lı­ğın in­ki­şa­fı­na tə­kan ve­rə­cək, – əf­sus­lar ol­sun ki, öl­kə­miz­də mi­na­tə­miz­lə­mə pro­se­si uzun­müd­dət­li ola­caq, – ey­ni za­man­da, yer­li şir­kət­lər bu­ra­da təc­rü­bə top­la­yıb öz xid­mət­lə­ri­ni təq­dim edə bi­lər­lər. Xa­ri­ci şir­kət­lə­rə gəl­dik­də, on­la­rın tək­li­fi, əl­bət­tə ki, bu gü­nə qə­dər qiy­mət ba­xı­mın­dan bi­zim üçün o qə­dər də məq­bul ol­ma­yıb. Çün­ki yer­li şir­kət­lə­rin ver­dik­lə­ri qiy­mət­lə xa­ri­ci şir­kət­lə­rin ver­dik­lə­ri qiy­mət­lər ara­sın­da də­fə­lər­lə fərq var. Ona gö­rə mən he­sab edi­rəm ki, üç döv­lət qu­ru­mu ilə bə­ra­bər, yer­li şir­kət­lər nə qə­dər çox ya­ran­sa, o qə­dər yax­şı­dır. Bir də ki, döv­lət xət­ti ilə ən müasir ma­şın və me­xa­nizm­lə­rin alın­ma­sı da tə­min edil­mə­li­dir”, – de­yə İl­ham Əli­yev bil­di­rib. 

Pre­zi­dent azad edil­miş əra­zi­lər­də inf­rast­ruk­tur la­yi­hə­lə­ri – elekt­rik təc­hi­za­tı, də­mir­yo­lu və av­to­mo­bil yo­lu xət­lə­ri­nin çə­kil­mə­si, ha­va li­man­la­rı­nın in­şa­sı ilə bağ­lı gö­rü­lən və nə­zər­də tu­tu­lan iş­lər­dən də bəhs edib. Bil­di­rib ki, ar­tıq bü­tün böl­gə­lə­ri bir­ləş­di­rən elekt­rik xət­lə­ri var. 100 ki­lo­metr uzun­lu­ğu olan Ho­ra­diz-Ağ­bənd də­mir­yo­lu­nun 60 ki­lo­met­ri ar­tıq ha­zır­dır. Dörd və al­tı­zo­laq­lı av­to­mo­bil yo­lu da çə­ki­lir. Ke­çən il Azər­bay­can-Er­mə­nis­tan sər­hə­di­nə qə­dər yer­lər də əha­tə olun­maq­la ümu­mi­lik­də 700 ki­lo­met­rə ya­xın yol­lar çə­ki­lib. Bər­də-Ağ­dam də­mir­yo­lu­nun in­şa­sı da­vam edir və gə­lən il is­ti­fa­də­yə ve­ri­lə­cək. Zən­gi­lan Bey­nəl­xalq Ha­va Li­ma­nı­nın is­ti­fa­də­yə ve­ril­mə­si də bu ilə nə­zər­də tu­tu­lur. Bu, Fü­zu­li aero­por­tun­dan son­ra azad edil­miş əra­zi­lər­də ikin­ci bey­nəl­xalq ha­va li­ma­nı ola­caq.  Azad edil­miş əra­zi­lər­də su­var­ma ilə bağ­lı la­yi­hə­lə­rin ic­ra­sı bu il nə­zər­də tu­tu­lur.

Pre­zi­dent azad edil­miş əra­zi­lər­də ta­ri­xi-mə­də­ni ir­sin bər­pa­sı mə­sə­lə­si üzə­rin­də də xü­su­si da­ya­nıb. Bil­di­rib ki, bu is­ti­qa­mət­də Şu­şa­da hə­ya­ta ke­çi­ri­lən iş­lər xü­su­si əhə­miy­yət kəsb edir: “Şu­şa­nın bər­pa­sı bü­tün di­gər azad edil­miş tor­paq­lar­la ya­na­şı, əl­bət­tə ki, çox önəm­li­dir və he­sab edi­rəm ki, priori­tet ol­ma­lı­dır. Azər­bay­can xal­qı da bu ya­naş­ma­nı təq­dir edir. İn­di Şu­şa­da ar­tıq bər­pa iş­lə­ri ge­dir, bə­zi ta­ri­xi abi­də­lər bər­pa edi­lib və bu il gö­rü­lə­cək iş­lər­lə bağ­lı tap­şı­rıq­lar ver­mək is­tə­yi­rəm. Ta­ri­xi abi­də­lər bər­pa edi­lir, Hey­dər Əli­yev Fon­du 3 məs­ci­di əsas­lı şə­kil­də bər­pa edir, ey­ni za­man­da, ye­ni məs­ci­din in­şa­sı ya­xın ay­lar­da baş­la­na­caq. Ar­tıq yer müəy­yən olun­du, biz onun tə­mə­li­ni qoy­duq.

İn­di di­gər ta­ri­xi abi­də­lə­rin bər­pa­sı ge­dir. Bə­zi tək­lif­lər, es­kiz­lər var və əl­bət­tə ki, biz Şu­şa­nın ta­ri­xi si­ma­sı­nı bər­pa et­mə­li­yik. Hər han­sı bir ta­ri­xi me­mar­lıq an­samb­lı­na xə­ləl gə­ti­rə bi­lə­cək baş­qa la­yi­hə ora­da ic­ra edil­mə­mə­li­dir. Şu­şa­da ye­ni te­le­qül­lə­nin tə­mə­li qo­yul­du və yə­qin ki, ya­xın gə­lə­cək­də la­yi­hə təq­dim edi­lə­cək. Təq­dim edi­lən ki­mi müt­ləq və­sait ay­rıl­ma­lı­dır. 960 şa­gird­lik mək­təb, 90 çar­pa­yı­lıq xəs­tə­xa­na in­şa edi­lir. Bu la­yi­hə­lə­rin tə­mə­li qo­yul­du. Keç­miş poçt bi­na­sın­da “ASAN Xid­mət”, DOST mər­kə­zi və əha­li­yə xid­mət gös­tə­rən di­gər qu­rum­lar yer­lə­şə­cək. Poçt bi­na­sı me­mar­lı­ğı sax­la­nıl­maq şər­ti ilə əsas­lı şə­kil­də tə­mir olu­na­caq.

Onu da bil­dir­mə­li­yəm ki, Şu­şa­da ya­şa­yış mə­həl­lə­si­nin tə­mə­li qo­yul­du, ev­lə­rin in­şa­sı­na start ve­ril­di. Ye­ni be­şul­duz­lu ho­te­lin in­şa­sı üçün yer se­çil­di. O, hə­min yer­dir ki, o vaxt qon­dar­ma qu­rum ora­da dır­na­qa­ra­sı par­la­ment in­şa et­mək is­tə­yir­di və di­gər şey­tan yu­va­sı ora­da yer­ləş­miş­di. Mü­ha­ri­bə za­ma­nı o da yox ol­du. İn­di ora­da be­şul­duz­lu hote­lin la­yi­hə­si mə­nə təq­dim edil­di. Şu­şa­nın me­mar­lı­ğı­na uy­ğun gö­zəl bir bi­na ola­caq. Şə­hər me­ri­ya­sı bi­na­sı əsas­lı şə­kil­də tə­mir edi­lir və onun ya­nın­da ye­ni konf­rans za­lı in­şa olu­nur. Çün­ki in­di Şu­şa­da bö­yük təd­bir ke­çir­mək üçün yer yox­dur. Ona gö­rə konf­rans za­lı me­ri­ya bi­na­sı­na bi­ti­şik ola­caq və ora­da ya­xın gə­lə­cək­də ən mö­tə­bər təd­bir­lər ke­çi­ri­lə­cək”.

May ayın­da Şu­şa­da növ­bə­ti  “Xa­rı­bül­bül” fes­ti­va­lı­nın ke­çi­ri­lə­cə­yi­ni de­yən İl­ham Əli­yev bil­di­rib ki, bu­də­fə­ki fes­ti­va­la dün­ya­nın müx­tə­lif öl­kə­lə­rin­dən folk­lor kol­lek­tiv­lə­ri də­vət edi­lib: “Vax­tın­dan qa­baq anons ver­mək is­tə­mi­rəm, am­ma he­sab edi­rəm ki, çox ma­raq­lı fes­ti­val ola­caq­dır...”.

Azad edil­miş əra­zi­lə­rə sa­kin­lə­rin kö­çü­rül­mə­si­nə gə­lin­cə, döv­lət baş­çı­sı qeyd edib ki, Zən­gi­lan ra­yo­nu­nun Ağa­lı kən­di­nin sa­kin­lə­ri ar­tıq bu il yer­lə­şə­cək­lər. Bu, bi­rin­ci pi­lot la­yi­hə­dir. Fü­zu­li­nin Döv­lət­yar­lı kən­di­nin ya­ra­dıl­ma­sı­na bu il baş­la­na­caq. Bu, bir ne­çə kən­di bir­ləş­di­rən la­yi­hə­dir. Azad edil­miş di­gər ra­yon­lar­da kənd­lə­rin ye­ni­dən qu­rul­ma­sı la­yi­hə­lə­ri ha­zır­la­nır və şə­hər­lər­lə pa­ra­lel ola­raq biz kənd­lə­ri də bər­pa edə­cə­yik. Bu il üç mək­tə­bin in­şa­sı (Ağ­dam­da, Cəb­ra­yıl şə­hə­rin­də və Şu­şa­da) ba­şa çat­ma­lı­dır. Hər üç mək­təb 960 yer­lik­dir. Şu­şa şə­hə­rin­də xəs­tə­xa­na bu il is­tis­ma­ra ve­ri­lə­cək, Ağ­dam­da 210, Fü­zu­li­də 180 çar­pa­yı­lıq xəs­tə­xa­na­la­rın in­şa­sı­na start ve­ri­lib. Cəb­ra­yıl­da isə ya­xın gə­lə­cək­də xəs­tə­xa­na­nın tə­mə­li qo­yu­la­caq.

“Be­lə­lik­lə, keç­miş məc­bu­ri köç­kün­lə­ri qay­tar­maq üçün komp­leks təd­bir­lər gö­rü­rük. Ya­şa­yış bi­na­la­rı, inf­rast­ruk­tur, iş yer­lə­ri, kənd tə­sər­rü­fa­tı ilə məş­ğul ol­maq im­kan­la­rı, sə­na­ye park­la­rı – biz plan­lı şə­kil­də bu iş­lə­ri gö­rə­cə­yik. Əmi­nəm ki, bü­tün plan­lar hə­yat­da öz ək­si­ni ta­pa­caq. Biz is­tə­di­yi­mi­zə nail ola­ca­ğıq”, – de­yə İl­ham Əli­yev vur­ğu­la­yıb.