Qədimlik və çağdaşlıq qovuşar

Özbəkistanın Mədəniyyət və İncəsənətin İnkişafı Fondunun dəstəyi ilə Bakıda “Lazgi. Qəlb və Sevginin rəqsi” adlı balet tamaşasının təqdimatı oldu. İndiyədək müxtəlif ölkələrdə nümayiş olunan səhnə əsəri UNESCO tərəfindən Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi Mədəni İrsinin Reprezentativ Siyahısına daxil edilən özbək xalq rəqsi lazgiyə həsr edilib.

Məşhur balet tamaşası iki gün – martın 16-da və 17-də Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının səhnəsində təqdim edildi. Birinci gün tamaşanı izləyənlər arasında Özbəkistan Prezidentinin köməkçisi Saida Mirziyoyeva, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi, Heydər Əliyev Mərkəzinin direktoru Anar Ələkbərov, Prezident Administrasiyası Humanitar siyasət, diaspor, multikulturalizm və dini məsələlər şöbəsinin müdiri Fərəh Əliyeva, mədəniyyət naziri Adil Kərimli, Milli Məclisin deputatları, çoxsaylı mədəniyyət və incəsənət xadimləri vardı.

***

Bu tamaşanın hazırlanması, xaricdəki uğurlu nümayişləri barədə vaxtilə məlumat vermişdik. Üstəlik, arzulamışdıq ki, bir gün bu tamaşaya biz də baxmaq imkanı qazanaq. “Lazgi. Qəlb və Sevginin rəqsi”nin dünya səhnələrində alqışlar qoparandan sonra Bakıda nümayişi xoş sürpriz oldu.

Bizim daha çox “Qaragöz, boy-boy” özbək xalq mahnısı kimi tanıdığımız “Xarəzm lazgisi” qədim rəqs növü olub, Xarəzmşahlar dövründə təkcə gözəllik deyil, həm də qəhrəmanlıq rəqsi kimi məşhurlaşıb. Əslində, 19 mürəkkəb əsas rəqs hərəkətindən ibarət “Xarəzm lazgisi”ni layiqincə ifa etmək elə sənət qəhrəmanlığıdır. Həm qadınların, həm də kişilərin ifa etdiyi bu rəqsdə melodiya çalınmağa başlayandan bitənədək rəqqas musiqinin tempinə uyğun olaraq daha iti hərəkət etməyə başlayır, üstəlik, ifa zamanı mimikaya, artistizmə verilən tələbləri də gözləməlidir.

Balet tamaşası beynəlxalq komandanın zəhməti sayəsində ərsəyə gəlib. Layihənin ideya rəhbəri Özbəkistan Respublikası Prezidentinin köməkçisi Saida Mirziyoyeva, məsləhətçiləri – görkəmli rəqqasə və xoreoqraflar Gülnora Musayeva və Gövhər Mətyakubovadır. Tamaşanın musiqi kompozisiyası və aranjimanı Devidson Cakonelloya məxsusdur. Devidson Cakonellonun sənətə balet artisti olaraq başlaması onun başqa bir xalqın milli musiqisini daha yaxından duymağını və çatdırmasını şərtləndirir. Baletin libretto və xoreoqrafiyası isə dünyaşöhrətli Raul Raymondo Rebekin (Almaniya) istedadının məhsuludur. Ssenoqrafiyanın müəllifi də tanınmış multimediaçı rəssam, yaponiyalı Yoko Seyama, geyim dizayneri əslən rusiyalı Frol Burimski, işıq üzrə rəssamı isə çexiyalı Tim Vatslavekdir. 

“Lazgi. Qəlb və Sevginin rəqsi” balet tamaşası şərti olaraq 4 hissəyə bölünüb: “İpək yolu vahəsi”, “Təbiət elmləri muzeyində”, “Müasir dövr və ənənələr”, bir də “Sevgi və Qəlb”. Tamaşada Ə.Nəvai adına Özbəkistan Dövlət Akademik Böyük Teatrının balet truppası çıxış edir. Əsas partiyaları Özbəkistanın Əməkdar artisti Nadirə Xamrayeva (Qəlb), solistlər Uluqbəy Olimov (Lider), Elmira Yusupova (Sevgi), Radion İsyanov (Şaman), Xarəzm Filarmoniyasının rəqqasəsi, hazırda Özbəkistanda ən gözəl “Lazgi” ifaçılarından olan Dilnoza Artikova solo xalq rəqsini ifa edir.

“Lazgi. Qəlb və Sevginin rəqsi” tamaşası bir neçə ölkənin böyük səhnələrində uğurla qarşılandıqdan sonra Azərbaycana gəldi... Beləcə, biz də bu unikal tamaşanı seyr etdik – rəqs dili ilə ənənələrin və müasirliyin üzvi qovuşduğu Qəlb və Sevginin rəqsinin şahidi olduq.

Gülcahan Mirməmməd