COP29-da iqlim dəyişikliyinin mədəni irsə təsiri mövzusunda daha bir toplantı

Bakıda keçirilən BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) çərçivəsində noyabrın 21-də “Ponto-Xəzər biomədəni irsin gücü” (Ponto-Xəzər Qara dəniz, Azov dənizi, Qafqaz regionu və Xəzər dənizini böyük bir coğrafi ərazi kimi ehtiva edir – red.) mövzusunda müzakirələr aparılıb. Tədbirdə mövzu ilə bağlı təqdimatlar olub.

Gürcüstan Milli Muzeyinin direktoru professor David Lordkipanidze müzakirələr zamanı çıxış edərək Azərbaycan ərazisində yerləşən palçıq vulkanlarını təbiətin möcüzəsi adlandırıb. Xəzər dənizinin önəmli rolunu vurğulayan professor deyib: “Əgər tarixə baxsaq, iqlim dəyişikliyinin mədəni irsi və hətta insanın təbiətə qarşı davranışlarını necə dəyişdirdiyini müşahidə edə bilərik. İlk insanların beyin həcminin balaca olduğu elmi təsdiqini tapıb. Zaman keçdikcə insanların inkişafı ilə bərabər, onların təbiətə və canlılara münasibəti də dəyişib”.

D.Lordkipanidze ABŞ şərqşünası və arxeoloq Ceyms Henri Brestedin kəşfi barədə danışıb. “Gürcüstanın Dmanisi şəhərində tapdığı qalıqlar Afrikadan kənarda aşkar edilmiş insanların ən qədim dəlilidir və 1,8 milyon il əvvələ aiddir. 1991-ci ildəki bu kəşf bəşər tarixini yenidən yazır və insanın təkamülünə baxışımızı, ilk avropalıların həyat tərzi və ictimai təşkilatı haqqında fikirlərimizi dəyişdirir”, – deyə o əlavə edib.

Mədəni İrs üzrə Avropa Birgə Proqramlaşdırma Təşəbbüsünün katibliyində layihə meneceri Shen Shangyun Mədəni İrs üzrə JPI (The Joint Programming) haqqında birgə proqramlaşdırma layihəsindən söhbət açıb. Bildirib ki, Mədəni İrs və Qlobal Dəyişiklik üzrə Birgə Proqramlaşdırma Təşəbbüsü (JPI CH) 2010-cu ildə Avropa Komissiyası tərəfindən işə salınan alət əsasında yaradılıb. Bu, Avropa Tədqiqat Bölgəsi (ERA) çərçivəsində sosial problemləri həll etmək üçün Avropadan milli tədqiqatları maliyyələşdirən təşkilatları bir araya gətirən təşəbbüsdür.

“Təbii yaşlanmadan başqa, mədəni irs bir çox təhlükələrə məruz qalır. İqlim dəyişikliyi və çirklənmə, artan urbanizasiya, kütləvi turizm, insan səhlənkarlığı, vandalizm və hətta terrorizm dünya miqyasında irs varlıqlarına meydan oxuyur. Mədəni irsi ən davamlı şəkildə qorumaq, gücləndirmək və bu təhlükələrə uyğunlaşdırmaq üçün strategiyalar, metodologiyalar və alətlər üzrə araşdırma tələb olunur. Bu problemləri həll etmək üçün JPI CH beş əsas məqsədə diqqət yetirir”, – deyə S.Shangyun əlavə edib.