Mustafa Kurt: “Türkdilli ölkələrin teatrları ilə birgə tamaşa hazırlamaq planımız var. Çox önəmli bir layihədir və sanıram ki, hər kəs bundan zövq alacaq”
   
   Xəbər verdiyimiz kimi, iyunun 25-də Bakıda, Akademik Milli Dram Teatrında TÜRKSOY-a üzv ölkələrin Dövlət Teatr Rəhbərləri Şurasının 2-ci iclası keçirildi. 2011-ci ildə təsis edilən qurum türk xalqlarının teatr sənəti sahəsində əməkdaşlığına töhfə vermək məqsədi daşıyır. 

   Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında baş tutan toplantıda TÜRKSOY baş katibinin müavini Fırat Purtaş, Azərbaycanın qurumdakı təmsilçisi Elçin Qafarlı, Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, habelə Rusiya Federasiyasının Başqırdıstan, Saxa (Yakut), Tatarıstan, Tuva respublikaları teatrlarının direktorları, bədii rəhbər və baş rejissorları iştirak edirdi. Türkiyə Dövlət Teatrlarının baş direktoru Mustafa Kurt toplantının əhəmiyyəti, gələcək perspektivlər, qarşılıqlı əməkdaşlıq əlaqələri, nəzərdə tutulan layihələr barədə fikirlərini bizimlə bölüşdü.
   
    - Mustafa bəy, türkdilli ölkələr arasında teatr əlaqələri necə qurulur və Türkiyədə bu əməkdaşlığa zəmin olan teatr festivalları keçirilirmi?
   - Türkdilli ölkələr arasında mədəni əlaqələrin inkişafında teatr sənəti sahəsində əməkdaşlığın mühüm yeri var. Bunu nəzərə alaraq 2011-ci ildə Türkiyədə yaradılan TÜRKSOY-a üzv ölkələrin Dövlət Teatr Rəhbərləri Şurasını təsis etdik. Bu toplantıların əsas məqsədi gələcək işbirliyinin miqyasını daha da genişləndirməkdir. Artıq indidən planlar qurmaqdayıq. İnanıram ki, gələcəkdə türk dünyası adına önəmli layihələrə imza atacağıq. Türkiyədə hər il müxtəlif şəhərlərdə - Konya, Antalya, Adana, Trabzonda böyük teatr festivalları keçirilir. Gələn il Bursada da bir festival keçirməyi planlaşdırmışıq. Türk qardaşlarımızı bu sənət bayramlarında qarşılamaqdan son dərəcə məmnunuq. Ümumiyyətlə, türk cümhuriyyətlərinin teatrlarını Türkiyədə həyata keçirilən bütün tədbirlərə dəvət etməyə çalışırıq. Məsələn, Konya festivalında bütün türk cümhuriyyətləri təmsil olunur. Türkiyənin dövlət teatrları da müxtəlif türk cümhuriyyətlərində gerçəkləşən festivallara qatılır. Hazırda dövlət teatrlarının xarici ölkələrə qastrol səfərlərinə hazırlaşırıq.
   - Yeri gəlmişkən, Türkiyə və Azərbaycan teatrları arasında əməkdaşlığı necə qiymətləndirirsiniz? Bakıda toplantısından sonra əlaqələrdə hansı yeniliklər gözləmək olar?
   - Biz qardaş ölkələrimiz arasında, mədəniyyət və incəsənətin bütün sahələrində olduğu kimi, teatr sahəsində də sıx əməkdaşlığa çalışırıq. TÜRKSOY-un öncüllüyü ilə həyata keçirilən layihələr bu xüsusda böyük önəm kəsb edir. Bu məsələləri Bakıda Akademik Milli Dram Teatrının direktoru İsrafil İsrafilovla görüşdə də müzakirə etdik. Qarşıdakı illərdə bu istiqamətdə birgə çalışmaq niyyətindəyik. Ümumiyyətlə, Bakıda çox gözəl və teatrla dolu iki gün keçirdik. Türk teatr dünyası üçün önəmli qərarlar qəbul etdik. Gələn il Türkiyənin Konya şəhərində “Dədə Qorqud” dastanını səhnələşdirəcəyik. Həmin festivala azərbaycanlı qardaşlarımızı da dəvət edəcəyik. Gələcəkdə müştərək tamaşalar da ola bilər. Təbii ki, bu mərhələdə rejissor, aktyor mübadiləsi də olacaq.
   - Bu əlaqələri əngəlləyən hansısa məqamlar varmı?
   - Bu mənada heç bir əngəlimiz yoxdur. Lakin nəzərdə tutulan layihələrin reallaşması ilə bağlı müzakirələrə ehtiyac var. Yəni türkdilli ölkələrin teatrları festivalamı qatılacaqlar, yoxsa mövsümlə bağlı müəyyən bir vaxtda gəlmək istəyirlər. Hər halda Bakıda bu istiqamətdə danışıqlar apardıq. İşlərimizin gedişi həm də TÜRKSOY-un bu istiqamətdəki planlarından asılıdır. Amma bizim türk cümhuriyyətlərindəki teatrlara qapımız hər zaman açıqdır. Türkiyə Cümhuriyyəti olaraq, teatr sahəsində bir qurum kimi hər zaman qardaş ölkələrin nümayəndələrini qəbul etməyə hazırıq.
   - Azərbaycan teatrları ilə nə dərəcədə tanışsınız, tamaşalarımıza baxmaq imkanınız olubmu?
   - Adanada Çukurova Universitetində azərbaycanlı sənət adamı Cahangir Novruzovla üç il bərabər çalışdıq, Azərbaycan teatr sənəti barədə söhbətlərimiz olurdu. Ankarada festivallarda Azərbaycan tamaşalarını gördüm və çox xoşuma gəldi. İndi öz-özümə deyirəm ki, kaş ki, teatr mövsümündə gəlib Azərbaycan tamaşalarına baxardım.
   - Yəqin bu, teatr bağlarımızın hələlik zəif olmasını göstərir?
   - Haqlısınız. Kaş ki, daha öncə Azərbaycanda dəyərli rejissorları, sənətçiləri görmüş olsaydım. Bakıya ilk dəfə gəlirəm. Ümid edirəm ki, bundan sonra tez-tez gəlib-gedəcəyik. Bir-birimizdən öyrənmək istədiklərimiz çoxdur: Türkiyədə teatr sahəsində hansı işlər görülür, Azərbaycanda nə kimi yeniliklər var və s. Eyni zamanda işin peşəkar tərəflərini də öyrənməyimiz vacibdir. Bildiyiniz kimi, bizim ölkəmizdə teatr sənəti dövlət teatrı ilə çox böyük dönüş qazandı. Dövlət teatrı Türkiyənin hər yerində var. Türkiyə Dövlət Teatrları 58 səhnəsi, yüzlərlə çalışanı olan, ildə 150-dən çox tamaşa hazırlayan, gərgin çalışan bir qurumdur. O üzdən həm Azərbaycan, həm də Türkiyə teatrlarının bir-biriləri ilə işbirliyi quracaqlarına, əməkdaşlıq üçün çox işlər görüləcəyinə inanıram və bir-birimizdən öyrənməli olan çox şeylər olduğunu düşünürəm. Bakıda bizə göstərilən marağa və qonaqpərvərliyə görə təşəkkürümü bildirirəm.
   - Artıq iki ildir ki, TÜRKSOY türkdilli ölkələrin teatr rəhbərlərini bir araya gətirir. Bundan əvvəl qurum türkdilli ölkələrin opera rəhbərlərinin toplantısını keçirdi və hətta dahi Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” operası türkdilli ölkələrin sənətçilərinin iştirakı ilə tamaşaya qoyuldu. Bu baxımdan türkdilli ölkələrin ortaq teatr tamaşasının hazırlanması gözlənilirmi?
   - TÜRKSOY artıq 20 ildir ki, türkdilli ölkələri mədəniyyət vasitəsilə bir araya gətirir. Əvvəlcə kiçik layihələrdən başladıq. Sonradan işin həcmi böyüdü. Bununla yanaşı daha nə edə bilərik, daha hansı sahələrdə əməkdaşlıq edə bilərik deyə düşünürük. Teatr rəhbərlərinin ilk toplantısını Türkiyədə keçirmişdik. İkincisi Bakıda gerçəkləşdi. Növbəti toplantıları digər türkdilli ölkələrdə də keçirəcəyik və əməkdaşlığımız daha da yayılacaq. Birgə tamaşa barədə də planımız var. Amma bunun bir sürpriz olaraq qalmasını istərdim və ona görə indilik bu barədə geniş danışmaq istəmirəm. Yəqin ki, yaxın günlərdə öyrənərsiniz. Çox önəmli bir layihədir və sanıram ki, hər kəs bundan zövq alacaq.
   - Mustafa bəy, teatr türk dünyası üçün nə qədər önəmlidir?
   - Çox önəmlidir. Teatrın dili ortaq bir dildir. O üzdən əgər tamaşa etdiyiniz teatr milli teatrdırsa, tarixi irsimizi, adət-ənənələrimizi götürürsünüz. Yox, əgər klassik oyundursa, ona bir yozum, şərh verirsiniz. Bu tamamilə bir mədəni mübadilədir və hər kəs üçün də çox önəmlidir.
   - Bu gün türkdilli ölkələri bir araya gətirən əsas amillərdən biri kimi ortaq dilin vacibliyi ilə bağlı fikirlər səslənir...
   - Teatrın dili ortaqdır və bu səbəbdən bir-birimizi anlayırıq. Tamaşaya qoyulan əsərlər haqqında məlumatımız var. Onlar bizim pyeslərimizi, biz də onların pyeslərini oynayırıq. Türkdilli ölkələrdə dünya ədəbiyyatından əsərlər də səhnələşdirilir. Beləliklə, bir-birimizi başa düşürük. Ona görə də, bu sahədə bir sıxıntı olmadığını düşünürəm.
   - Hazırda Türkiyədə teatrların durumu necədir? İnkişaf etmiş ölkələrin teatrları ilə təcrübə mübadiləsi aparılırmı?
   - Türkiyədə zəngin tarixə malik teatr məktəbləri var. Aktyorlarımızın çoxu da bu məktəblərin məzunlarıdır. 1914-cü ildə İstanbul Şəhər Teatrı qurulub, 2014-cü ildə bu teatrın 100 illiyini qeyd edəcəyik. Bundan sonra 1949-cu ildə Türkiyə Dövlət Teatrı yaradılıb. Bizim bir şansımız Avropaya yaxın olmağımızdır. Avropa ölkələrinə davamlı qastrol səfərləri edirik və Avropadan da tez-tez Türkiyədəki festivallara müxtəlif ölkələrin teatr kollektivləri öz tamaşalarını gətirirlər. Təbii ki, bütün bunlar həm də mühüm təcrübə mübadiləsidir. Çünki bu festivallarda çoxlu fərqli oyunları eyni anda görə bilirik. Bu üzdən Avropa teatrları ilə davamlı təmaslar bizim sənət sahəsində həm də görüb-götürməyə, yeniliklərlə, müxtəlif sənətçilərlə, rejissorlarla tanış olmağımıza imkan yaradır. Ümid edirəm ki, TÜRKSOY vasitəsilə gələcəkdə bu təcrübə və bilgimizi qardaş ölkələrin teatr sənətçiləri ilə də paylaşarıq. 2013-2014-cü illər mövsümünə hazırlıq işlərinə başlamışıq. Ankarada sənətçilər və təmsilçilərimizlə toplantı keçirdik. Avqustun 15-də məşqlərə başlayacağıq, sentyabrda isə pərdələrimizi teatrsevərlərə açacağıq. Bir sözlə, işlərimiz gərgindir. Bilirsiniz ki, teatr işi çətindir. Biz isə dövlət teatrı olaraq bütün Türkiyəni əhatə edəcək bir repertuar ortaya çıxarmaq istəyirik. Bu üzdən çox ciddi çalışırıq.
   - Azərbaycan dramaturqlarının əsərlərinə müraciət etməyi düşünürsünüzmü?
   - Biz Şekspirdən Molyerə qədər Avropa dramaturqlarının əsərlərini, Türkiyənin çox önəmli yazarlarının , klassiklərinin əsərlərini səhnələşdiririk. Eyni zamanda, yeni yazarların əsərlərini də repertuarımıza daxil edirik. Təbii ki, Azərbaycan dramaturqlarının əsərlərini səhnəmizə gətirmək istəyirik. Azərbaycanın çox böyük dramaturqları var. Türkiyə səhnəsində vaxtilə Elçinin əsərləri oynanılmışdı. İndi də bu səhnədə Azərbaycan müəlliflərinin əsərlərinin tamaşaya qoyulmasını istərdik. Tamaşaçı baxımından qıtlıq çəkmirik. Mövsüm boyu - sentyabrdan mayın sonlarına qədər - tamaşa zalları dolu olur. 2 milyona yaxın tamaşaçımız var. Dövlət teatrının səhnə sayı çoxdur və dövlət teatrı demək bütün Türkiyə deməkdir. Sənətçi baxımından da problemimiz yoxdur. 700 sənətçimiz, ümumilikdə 3 min işçimiz var. Mövsüm boyu bütün Türkiyəni qarış-qarış gəzirik.
   
   Mehparə