Stiven Frirz: “Çünki mən özüm də tamaşaçıyam. Çəkiliş meydançasında ilk tamaşaçı” 
   
   Stiven Frirz (Stephen Frears) “Böyük Britaniyanın 100 ən nüfuzlu adamı” siyahısına daxildir. Əvvəllər televiziyada işləyən rejissor dünya kinosunda 1980-ci illərdə “Mənim gözəl camaşırxanam” və “Diqqətlə qulaq asın” filmləri ilə məşhurlaşdı. 
      
   Frirz filmlərində Britaniya cəmiyyətinin sosial, ictimai, siyasi problemlərini kəskin tənqid edir. Rejissor zaman-zaman Britaniyada çətinliklərlə qarşılaşan mühacirlərin problemlərini, pərdəarxası siyasi oyunları (“Təhlükəli əlaqələr”, „Şeri (Cheri), „“Çirkin gözəlliklər”, Kraliça) və bunların fonunda insan dramlarını ekrana gətirib.
   Rejissor eyni zamanda özünün kəskin anti-imperialist mövqeyi ilə tanınır. Britaniya imperiyasının tarixinə çox tənqidi yanaşan Frirz deyir: “Daha bizim qanımız başqa qanlarla qarışır. Bu bizim xeyrimizədir. Bizim məhdud imperialist baxışlarımız çox köhnəlib və artıq anlamalıyıq ki, Tanrı ingilis olmayıb”.
   Ən müxtəlif janrlarda işləyən Frirz “Qoyya”, “Sezar”, “Gümüş ayı” mükafatlarına layiq görülüb. Bu günlərdə rejissorun “Valehedici Tamara” filmi Avropada böyük ekranlara çıxıb. Rejissor dəbə çevrilmiş plastik əməliyyatları satira atəşinə tutur, müasir feminizmin iflasa uğradığına işarə edir.
   Rejissorun Almaniyanın “Süddeutsche Zeitung” qəzetində müsahibəsindən bəzi maraqlı parçaları təqdim edirik.
    - Sizin mövzularınızın spektri genişdir. Siz mövzuları necə seçirsiniz?
   - Mənim konkret planım yoxdur. Elə ssenarilər axtarıram ki, yeni nəsə öyrənim. Onda mən heç zaman gözləmədiyim şeyləri kəşf edirəm. Ssenaridə məni nəsə maraqlandırırsa, düşündürürsə onu da çəkirəm. Amma bununla yanaşı Kristofer Hampton və ya Peter Morqan kimi böyük müəlliflərlə çalışmaq da yeni bir şeyləri öyrənməyə kömək edir. Mənim üçün yazıçı birinci, rejissor isə ikinci yerdədir.
   - Hapmton “Təhlükəli əlaqələr” romanında Rokoko dövrünün Fransasındakı intriqalarını ustalıqla ssenariyə uyğunlaşdırdı. Sonra isə Colettin romanı əsasında “Şeri” ni yazdi. Bu iki ssenari arasında müəyyən bənzərlik var.
   - Sevgi və qısqanclıq, ümumiyyətlə, bütün insan dramları bütün dövrlərdə təxminən eyni cür baş verir. Söhbət müxtəlif həyat yaşantılarından, insani hisslərdən, universal həqiqətlərdən gedir. Bu hiss və həqiqətlər müasir həyatda da eynidir. Elə film çəkməlisən ki, o yalnız müəyyən müddət üçün yox, bütün dövrlər üçün maraqlı olsun.
   - Peter Morqanla birlikdə siz artıq iki dəfə Britaniya siyasətini kino ekranına gətirmisiniz. “Saziş” filmi Britaniyanın keçmiş baş nazirləri Toni Bleyer və Qordon Braundan, “Kraliça“ filmi isə Toni Bleyer və kral ailəsindən bəhs edir.
   - Bu mənim illər boyu siyasətçilər haqda oxuduqlarımın nəticəsi idi. Mən bunu etməliydim. Cəsarətli ideyalar məni həmişə cəlb edir. “Saziş” filmində də baş nazir sadəcə bir film personajına çevrildi. Bu həqiqətdir ki, mən Toni Bleyerə artıq dözə bilmirdim. O anlaşılmaz, ikiüzlü və vicdansız bir insandır. İraq müharibəsində Corc Buşu dəstəkləməsi üzündən bizim ölkədə maliyyə çətinlikləri baş verdi, sıxıntılarla üzləşdik. Bilirsiz, mən ən çox nəyə əsəbləşmişdim? „“Kraliça” filmini bitirməmiş Bleyer yenidən seçkiləri uddu, özü də böyük səs çoxluğu ilə. O, hamını aldatdı. Leyboristlər ölkəni böhrana saldılar. Bu milli rüsvayçılıqdır.
   - Britaniyalıların öz siyasətini səhnələşdirməkdə xüsusi istedadı var.
   - Siyasəti, siyasətçilərin nə etdiyini səhnələşdirmək üçün britaniyalı olub-olmamaq rol oynamır.
   - “Kraliça” filmindəki bir səhnə xüsusilə təsirli alınıb. Maralın ağlayan kraliçaya baxması əsl kinodur.
   - Bu, Peter Morqanın fikridir. O, bu səhnəni çox güclü yazıb. Mən yalnız ssenaridə olanı ekranlaşdırmışam. Bu, ümumiyyətlə, o qədər də ingilissayağı deyildi. Mənim etdiyim yeganə şey ağlayan kraliçanı çəkmək olub. Helen Mirren bu rolu əla oynayıb.
   - Siz çəkəndə tamaşaçılar haqda düşünürsünüz?
   - Mən həmişə tamaşaçını düşünürəm. Çünki mən özüm də tamaşaçıyam. Çəkiliş meydançasında ilk tamaşaçı. Mənə nə maraqlıdırsa, digər insanlara da onun maraqlı olacağını düşünürəm.
   
   Hazırladı: Sevda Əliəşrəfqızı