XVII əsrin əvvəlinə aid Qarabağ xalçasının təqdimatı keçirildi

Qarabağ xalçaçılıq məktəbinin nümunəsi – XVII əsrin əvvəlinə aid “Xətai” xalçası xaricdəki şəxsi kolleksiyadan alınaraq ölkəmizə qaytarılıb. Noyabrın 14-də Azərbaycan Milli Xalça Muzeyində xalçanın təqdimatı keçirildi. Tədbir görkəmli alim, xalçaçı-rəssam Lətif Kərimovun (1906-1991) doğum günü (17 noyabr) münasibətilə təşkil olunmuşdu.

Milli Xalça Muzeyinin direktoru Şirin Məlikova “Xətai” xalçasının Azərbaycan mədəni irsi, xalçaçılıq sənətində əhəmiyyətindən söz açdı. Bildirdi ki, Səfəvilər dövrünün saray xalçalarının təsiri duyulan yeni eksponatın kompozisiyasında Qarabağ xalçalarına xas stilizə olunmuş nəbati və zoomorf ornamentlər əks olunub. Zəngin naxış tərtibatına malik xalça üzərində çarpazlaşan “xətai qolları” arasında türk xalqlarının bir çox sənət abidələrini bəzəyən əjdaha təsvirləri yer alıb. Azərbaycan xalçaçılığında geniş istifadə edilən əjdaha təsvirləri “Xətai” kompozisiyası kimi tanınıb. Bu ad azərbaycanlılara məxsus Xəta (Xətai) qəbiləsinin adından götürülüb.

Dünyanın müxtəlif kolleksiyalarında saxlanılan Azərbaycan xalçalarının ölkəmizə gətirilərək Xalça Muzeyində nümayiş etdirilməsi qarşıda duran əsas vəzifələrdən olduğunu deyən direktor bu işdə əməyi olan hər kəsə təşəkkür etdi.

Şərq xalçaları üzrə beynəlxalq konfransın (ICOC) akademik komitəsinin sədri, italiyalı kolleksiyaçı, xalça eksperti Alberto Boralevi növbəti dəfə Azərbaycan xalçasının əsl ünvanına gətirilməsindən məmnunluğunu bildirdi. Qarabağın nadir kompozisiyalı “Xətai” xalçasının bədii-texniki xüsusiyyətləri barədə məlumat verən ekspert Xalça Muzeyinin bu istiqamətdə həyata keçirdiyi işləri yüksək qiymətləndirdi.

Millət vəkili, Əməkdar rəssam Ülviyyə Həmzəyeva da çıxışında Azərbaycan xalçalarının xaricdən gətirilərək geniş ictimaiyyətə təqdim olunmasını diqqətəlayiq addım kimi qeyd etdi.

Əməkdar rəssam Məmmədhüseyn Hüseynov “Əjdahalı” xalçaların tarixi və mənbələri haqqında məlumat verdi. Bildirdi ki, xalçada yer alan əjdaha obrazı təkcə xalqın savaş mələyi yox, eyni zamanda inanc simvollarından biridir. Əjdaha təsviri türk xalqlarının incəsənətində çox geniş yayılıb. Səfəvilər dövrünün saray xalçalarının təsiri duyulan yeni eksponatın kompozisiyasında Qarabağ xalçalarına xas stilizə olunmuş nəbati və zoomorf ornamentlər əksini tapıb. Əjdaha obrazının stilizə olunmuş müxtəlif təsvirləri Azərbaycanın xovsuz və xovlu xalçalarının kompozisiya quruluşlarında qədim zamanlardan tətbiq olunub. Onların ən parlaq nümunələri XVI-XVII əsrlərə aid Qarabağ xalçalarında yer alır.

Tədbirdə yeni eksponatın muzeyin Ənənəvi texnologiya şöbəsində görmə məhdudiyyətli insanlar üçün toxunan kiçikölçülü taktil fraqmenti də təqdim olundu.

Qeyd edək ki, XVII əsrə aid “Xətai” xalçaları vaxtilə Qarabağda toxunub, sonradan xarici ölkələrə daşınıb və hazırda onlar dünyanın bir sıra aparıcı muzeylərinin və şəxsi kolleksiyaların inciləri sırasındadır.

L.Azəri