A­zər­bay­can

2 iyul 1892 - Ta­nın­mış ya­zı­çı, maa­rif və mə­də­niy­yət xa­di­mi Ta­ğı Şah­ba­zi Si­murğ (1892-1937) ana­dan olub. Xar­kov Uni­ver­si­te­ti­nin tibb şö­bə­si­ni bi­ti­rib. 1919-cu il­də Ba­kı­ya qa­yı­da­raq maa­rif və mə­də­niy­yət sa­hə­sin­də ça­lı­şıb. 1920-1930-cu il­lər­də xalq maa­rif və sə­hiy­yə ko­mis­sar­la­rı­nın müa­vi­ni, "Maa­rif və mə­də­niy­yət" jur­na­lı­nın re­dak­to­ru, Mər­kə­zi İc­raiy­yə Ko­mi­tə­si­nin ka­ti­bi, Azər­bay­can Döv­lət Uni­ver­si­te­ti­nin rek­to­ru iş­lə­yib. «A­ğa­nın kə­ni­zi», «A­zad­lıq üçün ci­na­yət», «Al­dan­mış ümid», «Ə­zab qor­xu­su» və s. ki­tab­la­rın müəl­li­fi­dir. Sta­lin rep­res­si­ya­sı­nın qur­ba­nı olub.
2 iyul 1893 - Ta­nın­mış hey­kəl­tə­raş, Azər­bay­can SSR-in Əmək­dar in­cə­sə­nət xa­di­mi, SSRİ-nin Xalq rəs­sa­mı Pin­xos Vla­di­mi­ro­viç Sab­say (1893-25.7.1980) Odes­sa­da do­ğu­lub. 1926-cı il­dən Ba­kı­da ya­şa­yıb. Ə.Ə­zim­za­də adı­na Rəs­sam­lıq Mək­tə­bin­də dərs de­yib. M.F.A­xund­za­də­nin, S.M.Ki­ro­vun hey­kəl­lə­ri­nin, S.Vur­ğu­nun ev-mu­ze­yi üçün mo­nu­men­tal port­re­tin və s. əsər­lə­rin müəl­li­fi­dir.
2 iyul 1918 - Azər­bay­can Xalq Cüm­hu­riy­yə­ti Na­zir­lər Şu­ra­sı­nın səd­ri və da­xi­li iş­lər na­zi­ri Fə­tə­li xan Xoys­ki öl­kə­də ilk po­lis bö­lü­mü­nün ya­ra­dıl­ma­sı ba­rə­də əmr ve­rib. Pre­zi­dent Hey­dər Əli­ye­vin 1998-ci il 24 may ta­rix­li fər­ma­nı ilə iyu­lun 2-si Azər­bay­can Po­li­si Gü­nü ki­mi qeyd olu­nur.
2 iyul 1921 - Azər­bay­can­da müəl­lim kadr­lar ha­zır­la­yan ilk ali mək­təb - Ki­şi Pe­da­qo­ji İns­ti­tu­tu ya­ra­dı­lıb. Son­ra­lar V.İ.­Le­nin adı­na Azər­bay­can Döv­lət Pe­da­qo­ji İns­ti­tu­tu ad­la­nıb, ha­zır­da Azər­bay­can Pe­da­qo­ji Uni­ver­si­te­ti­dir.
2 iyul 1922 - Azər­bay­can SSR hö­ku­mə­ti (Mər­kə­zi İc­raiy­yə Ko­mi­tə­si) ya­nın­da Ye­ni Türk Əlif­ba­sı Ko­mi­tə­si təş­kil olu­nub. Bir il son­ra, 1923-cü il okt­yab­rın 20-də Azər­bay­can MİK "Ye­ni Azər­bay­can əlif­ba­sı­nın döv­lət əlif­ba­sı ki­mi ta­nın­ma­sı haq­qın­da" dek­ret qə­bul et­di. La­tın qra­fi­ka­lı əlif­ba­ya tam ke­çid 1929-cu il­də real­laş­dı. 1939-cu il­də onu ki­ril əlif­ba­sı əvəz­lə­di.
3 iyul 1920 - Azər­bay­can SSR İn­qi­lab Ko­mi­tə­si (mü­vəq­qə­ti hö­ku­mət) res­pub­li­ka­da ki­ne­ma­toq­ra­fi­ya müəs­si­sə­lə­ri­nin mil­li­ləş­di­ril­mə­si haq­qın­da dek­ret qə­bul edib.
3 iyul 1940 - Ta­nın­mış pia­no­çu, Xalq ar­tis­ti, pro­fes­sor Zöh­rab Əf­ra­si­yab oğ­lu Adı­gö­zəl­za­də (1940-24.5.2012) Ba­kı­da ana­dan olub.
3 iyul 1963 - Ki­no­re­jis­sor, sse­na­rist, Əmək­dar in­cə­sə­nət xa­di­mi Cə­mil El­şad oğ­lu Qu­li­yev Ba­kı­da ana­dan olub. Film­lə­ri: “Al­ma al­ma­ya bən­zər” (akt­yor - Kə­ri­mov), “Şir­ba­la­nın mə­həb­bə­ti” (re­jis­sor), “Sa­hə” (bə­dii rəh­bər) və s. “Mə­də­niy­yət” te­le­ka­na­lı­nın baş di­rek­to­ru iş­lə­yib. Azər­bay­can Döv­lət Mə­də­niy­yət və İn­cə­sə­nət Uni­ver­si­te­ti­nin do­sen­ti, Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı Ki­ne­ma­toq­raf­çı­lar İt­ti­fa­qı­nın ic­ra­çı ka­ti­bi­dir. 2013-cü ilin ap­rel ayı­n­dan İc­ti­mai Te­le­vi­zi­ya və Ra­dio Ya­yım­la­rı Şir­kə­ti­nin baş di­rek­to­ru­dur.

4 iyul 1928 - Ta­rix elm­lə­ri dok­to­ru, pro­fes­sor, Əmək­dar elm xa­di­mi Kam­ran Nə­bi oğ­lu Rə­hi­mov (1928-4.7.2007) Nax­çı­van MR Şə­rur ra­yo­nu­nun Qa­ra­bağ­lar kən­din­də ana­dan olub. Res­pub­li­ka­nın maa­rif na­zi­ri (1983-1988), Ali So­ve­tin de­pu­ta­tı (1990-1995) olub.
4 iyul 1956 - Əmək­dar in­cə­sə­nət xa­di­mi, sə­nət­şü­nas­lıq üz­rə fəl­sə­fə dok­to­ru Əli­qis­mət La­la­yev ana­dan olub. Nax­çı­van Döv­lət Mu­si­qi­li Dram Teat­rı­nın re­jis­so­ru iş­lə­yib. 2008-ci il­dən Azər­bay­can Döv­lət Mu­si­qi­li Teat­rı­nın di­rek­to­ru­dur.

Dün­ya

2 iyul 1714 - Al­man bəs­tə­ka­rı Kris­tof Vil­li­bald Qlük (Chris­toph Wil­li­bald Rit­ter von Gluck; 1714-1787) ana­dan olub. “Or­fey və Ev­ri­di­ka”, “Pa­ris və Ye­le­na”, “İ­fi­ge­ni­ya Tav­ri­da­da” və s. ope­ra­la­rın müəl­li­fi­dir.
2 iyul 1877 - Gör­kəm­li al­man ya­zı­çı­sı, ədə­biy­yat üz­rə No­bel mü­ka­fa­tı (1946) lau­rea­tı Her­man Hes­se (Her­mann Hes­se, 1877-1962) ana­dan olub. Əsər­lə­ri: “Tə­kər al­tın­da”, “Çöl ca­na­va­rı”, “Şərq öl­kə­si­nə zi­ya­rət”, “Mun­cuq oyu­nu” və s.
2 iyul 1923 - Pol­yak şai­ri, ədə­biy­yat üz­rə No­bel mü­ka­fa­tı (1996) lau­rea­tı Vis­la­va Şim­bors­ka (Wis­la­wa Szymbors­ka) ana­dan olub. “Son və əv­vəl”, “Yüz...” və s. ki­tab­la­rın müəl­li­fi­dir.
2 iyul 1961 - Gör­kəm­li Ame­ri­ka ya­zı­çı­sı, ədə­biy­yat üz­rə No­bel mü­ka­fa­tı (1954) lau­rea­tı Er­nest He­min­quey (Er­nest Mil­ler He­ming­way; 21.7.1899 - 1961) və­fat edib. Əsər­lə­ri: "Ki­şi­siz qa­dın­lar", "Əl­vi­da, si­lah", "Əcəl zən­gi" (ro­man), "Qo­ca və də­niz" (po­vest) və s.
2 iyul 1977 - Məş­hur rus ya­zı­çı­sı Vla­di­mir Na­bo­kov (22.4.1899 - 1977) və­fat edib. 1919-cu il­də Av­ro­pa­ya, ora­dan Ame­ri­ka­ya (1940) mü­ha­ci­rət edib, son­ra ye­ni­dən Av­ro­pa­ya qa­yı­dıb, Fran­sa­da və­fat edib. Əsər­lə­ri: “Ma­şen­ka”, “Bəx­şiş”, “Lu­jin mü­da­fiə­si”, “Qət­lə də­vət”, “Lo­li­ta” və s. Bir sı­ra əsər­lə­ri ek­ran­laş­dı­rı­lıb.

3 iyul 1883 - Yə­hu­di əsil­li çex-al­man ya­zı­çı­sı, fi­lo­sof Frans Kaf­ka (Franz Kaf­ka, 1883 - 3.6.1924) Pra­qa­da do­ğu­lub. Əsər­lə­ri: “Bir xa­nı­mın xü­la­sə­si”, «İtaət­kar­la söh­bət», «Çev­ril­mə», «Qəsr», «Kənd hə­ki­mi», «Qətl» və s.
3 iyul 1908 - Fran­sız ya­zı­çı­sı və sse­na­ris­ti To­ma Nar­se­jak (Tho­mas Nar­ce­jac, əsl adı Pier­re Ro­bert Ay­raud; 1908-1998) ana­dan olub. Ya­zı­çı Pyer Bua­lo (1906-1989) ilə bir­gə de­dek­tiv film­lə­rin (“Şey­tan­lar”, “Baş­gi­cəl­lən­mə” və s.) sse­na­ri müəl­li­fi­dir.
3 iyul 1962 - Ame­ri­ka­lı akt­yor, re­jis­sor Tom Kruz (Tho­mas Crui­se Ma­pot­her) ana­dan olub. Film­lə­ri: “Risk­li biz­nes”, “Ge­niş bağ­lan­mış göz­lər” və s.

4 iyul 1676 - İs­pan dra­ma­tur­qu Xo­se Ka­ni­sa­res (1676-1750) ana­dan olub.
4 iyul 1815 - Rus rəs­sa­mı Pa­vel And­re­ye­viç Fe­do­tov (1815-1852) ana­dan olub. Əsər­lə­ri: “Ma­yo­run el­çi­li­yi”, “Dul qa­dın”, “An­kor, ye­nə an­kor!” və s.
4 iyul 1918 - Rus fi­lo­so­fu, kul­tu­ro­loq, «Mə­də­niy­yət­lə­rin dia­lo­qu» kon­sep­si­ya­sı­nın müəl­li­fi Vla­di­mir So­lo­mo­no­viç Bib­ler (1918-2000) ana­dan olub.
4 iyul 1927 - Ame­ri­ka dra­ma­tur­qu və sse­na­ris­ti Nil Say­mon (Ne­il Si­mo) ana­dan olub.

Hazırladı: Vüqar Orxan