“Tamaşaçılar bizim “Kapitan qızı”mızı səmimi və maraqla qarşıladılar”

Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrı ilk dəfə “Melixovo baharı” Beynəlxalq Teatr Festivalında iştirak edib. Moskva Vilayəti Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə A.P.Çexovun “Melixovo” Muzey-Qoruğu tərəfindən təşkil edilən ənənəvi festival yazıçının yeddi il yaşayıb-yaratdığı malikanədə keçirilir.

Bu il mayın 17-dən 26-dək davam edən sayca 24-cü “Melixovo baharı” festivalına Azərbaycan, Belarus, Qazaxıstan və Əlcəzairdən, eləcə də Rusiyanın müxtəlif şəhərlərindən 20-dən çox teatr kollektivi qatılıb. Festivalın proqramı ənənəvi olaraq Çexovun əsərləri və Çexov haqqında əsərlər əsasında tamaşalardan tərtib olunur. Bu il “Çexov +” proqramına 225 illiyi qeyd olunan A.S.Puşkinin əsərləri üzrə tamaşalar da dəvət olunmuşdu. Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrı festivala ədibinin “Kapitan qızı” povesti əsasında səhnələşdirilən tamaşanı aparıb.

Teatrın direktoru Əməkdar mədəniyyət işçisi Ədalət Hacıyev təəssüratını AZƏRTAC-ın müxbirinə danışıb.

– Belə festivallarda iştirak teatra nə verir?

– Hər şeydən əvvəl, inam, xüsusilə aktyorlar üçün. Başqa tamaşaçı, fərqli səhnə. Bu dəfə isə biz tamamilə yeni şəraitlə üzləşdik. Bir qayda olaraq səfər tamaşaları klassik məkanlarda keçirilir. Melixovoda sənətçilərimiz açıq səhnəyə çıxdılar və təbii ki, bəzi mizanlar səhnənin tələblərinə uyğunlaşdırıldı. Buna görə də tamaşanın özü əsas “bünövrəsini” qoruyub saxladığı üçün oyun bir qədər fərqli alındı. Maraqlı təcrübə idi. Onu da deməliyəm ki, tamaşaçılar bizim “Kapitan qızı”mızı səmimi və maraqla qarşıladılar.

Əvvəlcə düşündüm ki, bunun səbəbi Bakıdan olmağımızla əlaqədardır. Ancaq tamaşadan sonra müzakirə zamanı mütəxəssislərdən və aktyorlarımıza çox yaxşı sözlər söyləyən digər qonaqlardan əsl heyranlıq etirafları eşidəndə, uğurumuzun sırf tamaşamızla bağlı olduğu məlum oldu. Puqaçov, Qrinyov, Maşa, Şvabrin və əsərin digər qəhrəmanları – həmin axşam aktyorlarımızın ifasında onları görənlərin hamısında xoş təəssürat oyadıb. O qədər xoş arzular və səmimi sözlər eşitdik ki.

Puqaçov obrazı Azərbaycanın Əməkdar artisti Firdovsi Atakişiyevin ifasında tamaşaçıların böyük marağına səbəb oldu. Əməkdar artistlər Natalya Baluyeva və Rita Əmirbəyovanın valehedici oyununu da qeyd etmək istəyirəm. Xalq artisti Aleksandra Nikuşinanın parlaq oyununu yüksək qiymətləndirən tamaşaçılar gözəl aktrisanı ayaqda alqışladılar.

– “Melixovo baharı” bənzərsiz məkanı olan əlamətdar teatr festivallarından biridir...

– Ab-havanın özü də xüsusi idi. Bu, hər şeydən əvvəl, tarixdir. “Melixovo” qoruq-muzeyi böyük rus yazıçısı və dramaturqu Anton Pavloviç Çexovun burada yaşadığı dövrün ruhunu qoruyub saxlayır. Bu məkanı əhatə edən gözəl təbiətlə vəhdətdə olmaq heyrətamiz idi. İnsan hətta orada başqa cür nəfəs almağa başlayır. Bir az yağış yağdı, sonra dərhal günəş parladı, bir anda səhnə sanki yeniləndi və bu mənzərə teatrın olduğu məkanla tam vəhdət içində idi.

Onu da deyim ki, qoruq-muzeyin ərazisinə nəzarəti həyata keçirən texniki xidmət binası içərisində müasir avadanlıqların yerləşdirildiyi taxta konstruksiyaya malikdir. Bir tərəfi XX əsrin əvvəllərinə, digəri isə XXI əsrə açılan gözəl qapı ilə ayrılan mühitdə sanki zaman səyahətinə çıxırsan...

– Bəs tamaşaya necə hazırlaşdınız?

– Bütün günü ayaq üstə keçirdik, amma heç bir yorğunluq hiss etmədik. Festivalda günümüz səhər saat 11-də, biz malikanəyə gələndə başladı və saat 19:00-da artıq tamaşamız var idi. Meydançada olan hər şeyə “köklənməli idik”.

Ancaq yaxın ərazidə gəzmək və ekskursiyalara getmək üçün vaxt ayırmaya bilməzdik. Tamaşanı həm gur “bravo” sədaları altında oynadıq, həm də uzun müddət dağılışıb gedə bilmədik, aktyorları buraxmayan tamaşaçılar və peşəkar ekspert qrupu ilə ünsiyyət davam etdi.

Ertəsi gün festivalın icraçı direktoru Yelena Alekseyeva bir daha bizə tamaşaya olan heyranlığını bildirdi, teatrımızın daha əvvəl iştirak etmək üçün dəvət almadığına təəssüfləndiyini dedi. Yeri gəlmişkən, o, bizim festivalda gələn il də iştirak etməyimizi arzu etdiyini dilə gətirdi. Bizi o qədər gözəl qəbul etdilər ki, Bakıya qayıtdıqdan sonra festival təşkilatçılarının ünvanına teatr adından təşəkkür məktubu göndərdik. Ümid edirəm ki, gələn il yenidən “Melixovo baharı”nın ecazkar ab-havasına qərq olacağıq.

– Sizcə, “Melixovo baharı”nda iştirak aktyorlarda “özünü necə büruzə verib”?

– Bu festivaldan əvvəl “Kapitan qızı”nı klassik formatda çıxış etdiyimiz Sankt-Peterburqdakı “Rusiyadakı görüşlər” rus teatrları festivalına aparmışdıq. Burada, bayaq artıq qeyd etdiyim kimi, həm səhnə, həm də tamaşaçılar üçün yerlər açıq məkanda yerləşir. Bu cür gözlənilməz şəraitdə qastrol qrupumuzun bütün üzvlərinin özlərini necə sübuta yetirmələri mənə əsl komanda olduğumuzu hiss etdirdi.

Qeyd etmək lazımdır ki, A.S.Puşkinin 225 illiyinə həsr olunmuş xüsusi “Çexov +” proqramı çərçivəsində çıxış etdik, buna görə də yazıçının əsərləri əsasında digər tamaşalar da təqdim edildi. Hər teatrın özünəməxsus incəlikləri, maraqlı anları, diksiyası və səhnə təcəssümü vardı. Ancaq “Kapitan qızı” onlardan fərqlənirdi. Tamaşanın rejissoru İqor Konyayev, rəssamı Olga Gerr materialı orqanik şəkildə səhnə məkanına köçürdülər, amma əsas odur ki, teatrımızın aktyorları tamaşaya aşiq olduqlarına görə yenə də böyük məmnuniyyətlə çalışdılar.

Sankt-Peterburqda da “Kapitan qızı” tamaşaçılar tərəfindən yüksək qiymətləndirildi, buna görə aktyorlarımız Melixovoya gələndə artıq daha böyük təcrübəyə malik idilər. Hər zaman alışdıqları səhnə şəraitinin gözlənilməzliyi onların oyununa heç cür təsir göstərmədi, özlərini, teatrı və ölkəmizi inamla təmsil etdilər.

Yeri gəlmişkən, gənc aktyorlar bu günlərdə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqında Puşkinə həsr olunmuş kitabın təqdimatı çərçivəsində də öz bacarıqlarını göstərə bildilər. Bu tədbirə dəvət aldıqdan sonra Cövhər Abdullayev (Qrinyov), Tamilla Abutalıbova (Maşa) və Rüfət Əliyevin (Şvabrin) iştirak etdiyi “Kapitan qızı”ndan kiçik parçanı oynamalarını təklif etdim. Çox kiçik bir yerdə, hətta tədbirə toplaşanlardan bir neçə addım aralıda, amma adi teatr şəraitində olduqları kimi həmin parçanı ürəklə ifa edən gənc aktyorlar sürəkli alqışlara layiq görüldülər.

– Gənc aktyorlarla fəxr edirsinizmi?

– Əlbəttə! Onların püxtələşməsi mənim gözlərimin qarşısında baş verir. Bu gənclər, belə deyərdim ki, günbəgün yox, saatbasaat böyüyürlər. Bizim indiki gənc aktyorların hamısı Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin məzunlarıdır, bu gün isə onlar Azərbaycanın Xalq artisti Aleksandr Şarovskinin rəhbərliyi altında “məktəb”in tələbələridir.

Artıq ənənəvi olaraq, neçənci ildir ki, Xalq artisti Cənnət Səlimova məni buraxılış tamaşalarına baxmağa dəvət edir. Bu günlərdə o mənə bir neçə tələbənin oyununa diqqət yetirməyi tövsiyə etdi. Əlbəttə, özümün də illər boyu qazandığım təcrübə tələbənin bizim “formata” uyğun gəlib-gəlmədiyini ayırd etməyə imkan verir, buna görə də əminliklə deyə bilərəm ki, truppamızdakı gənclər bu gün “trenddədirlər”, biz onların işindən razıyıq.

Həm də vacib olan odur ki, onları yaşlı aktyorlarımız da qəbul ediblər və bəyəniblər: mən hətta hər aktyorun oyununu bəyənməyən yaşca böyük sənətkarlarımızın gənclərimiz haqqında müsbət fikir söylədiklərini eşitmişəm.

– Aktyor truppası məmnundursa, deməli, teatrın direktoru özünü rahat hiss edə bilər.

– Birmənalı olaraq! Aktyor nəsillərinin yerdəyişməsi onu göstərir ki, teatr var. Teatr bundan sonra da var olacaq! Vaxtilə çox gənc yaşlarında bizə gələn aktyorlarımız artıq Azərbaycanın əməkdar artistləridir. Çox illər əvvəl olduğu kimi, onlar təcrübə qazanırlar və qazandıqları təcrübəni, hətta rolları növbəti aktyor nəslinə ötürürlər. Tarix təkrarlanır... Üç aktyor nəsli bir-birini dəstəkləyir. Əgər teatrda belə bir ənənə yaşanırsa, deməli, onun gələcəyi də var.