Salyan Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində 1 Avqust - Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü münasibətilə “Dahi Azərbaycan şairi Füzulinin söz dünyası” adlı tədbir təşkil olunub.

Tədbirdə Salyan Rayon İcra Hakimiyyətinin İctimai-siyasi və humanitar məsələlər şöbəsi müdirinin müavini Məhərrəm Məmmədov, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Muğan Bölməsinin sədri yazıçı-publisist Nəbi İbrahimov ana dilimizə göstərilən dövlət qayğısından söz açıblar, Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Gününün qeyd olunmasını tarixi hadisə kimi dəyərləndiriblər.

AMEA-dan bildirilib ki, tədbirdə Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun direktoru professor Nadir Məmmədli Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Gününün təsis tarixindən, dilimizin tarixin müxtəlif dövrlərində ərəb-fars dillərinin təsirinə məruz qalmasından, sovet hakimiyyəti dövründə dilimizə qarşı yürüdülən yadlaşdırma siyasətindən danışıb.

Bu əlamətdar günün Ulu Öndər Heydər Əliyevin Fərmanına əsasən təsis edildiyini söyləyən direktor vurğulayıb ki, Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi qəbul olunması və inkişafı Ümummilli Liderin adı ilə bağlıdır. Dahi rəhbər hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə Azərbaycan dilini milli varlığın əsas amili kimi daim diqqət mərkəzində saxlayıb. Hələ sovet dövründə Heydər Əliyev misilsiz cəsarət göstərərək 1978-ci ildə Azərbaycan dilinin Azərbaycan SSR Konstitusiyasında dövlət dili kimi təsbit edilməsinə nail olub.

“Azərbaycan dilinin qloballaşma dövrünün mənfi təsirlərindən qorunması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində Ümummilli Liderin səyləri xalqımız üçün əvəzedilməz töhfələrdir”, - deyən professor Nadir Məmmədli qeyd edib ki, Heydər Əliyevin 2001-ci il iyunun 18-də imzaladığı “Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında”, həmin il avqustun 9-da imzaladığı “Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Gününün təsis edilməsi haqqında” fərmanlar ana dilimizin qorunması və inkişafı baxımından göstərdiyi misilsiz xidmətlərdəndir.

Professor Nadir Məmmədli vurğulayıb ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu dövlət dil siyasəti Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Dövlətimizin başçısının “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” 2004-cü il 12 yanvar tarixli Sərəncamı, 2013-cü il 9 aprel tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı” Azərbaycan dilinə və dilçiliyinə diqqət və qayğının ifadəsi olmaqla, həm də bu sahədə görüləcək mühüm işlərin həyata keçirilməsinə şərait yaradıb. Azərbaycan dilinin milli müstəqilliyin, suverenliyin, Azərbaycan ideologiyasının əsaslarından biri olduğunu söyləyən Nadir Məmmədli xalqın dilinin onun milliliyini ən birinci təsdiq edən amil olduğunu bildirib.

O, həmçinin Türk dünyasının ən qiymətli kitablarından biri olan Mahmud Kaşğarinin məşhur “Divanü lüğat-it-türk” əsəri haqqında ətraflı məlumat verərək bu əsərin ilk dəfə ərəb dilindən Azərbaycan dilinə özbəkəsilli məşhur Azərbaycan alimi Xalid Səid Xocayev tərəfindən tərcümə edildiyini diqqətə çatdırıb. Professor Nadir Məmmədli Xalid Səid Xocayevin kitabın tərcüməsinə görə “əksinqilabi pantürkist təşkilatın üzvü kimi Türkiyənin xeyrinə kəşfiyyat işi aparmış şəxs” damğası ilə ittiham olunaraq 1937-ci ildə güllələnməyə məhkum edildiyini və bununla da əsərin itmiş hesab olunduğunu bildirib. O, “Divanü lüğat-it-türk” əsərinin 86 ildən sonra – 2023-cü ildə Dilçilik İnstitutunun arxivindən tapıldığını qeyd edib.

Bu əsərin türk dillərinin tarixi inkişafını, tarixi leksikologiyasını öyrənməkdə, müqayisəli qrammatikasını tərtib etməkdə əvəzsiz mənbə olduğunu vurğulayan direktor bildirib ki, nəşrdə XI əsrdə türklərin yaşaması haqqında məlumatlar yer alıb, bugünkü türk xalqlarının tarixi geniş əks olunub. Onun sözlərinə görə, əsər yalnız lüğət deyil, türk tayfalarının dil-ləhcə fərqlərini, yayılma areallarını, həyat tərzini, tarixini, mifologiyasını, folklorunu, mədəniyyətini öyrənməyə imkan verən, XI əsrin əvvəllərində türk tayfalarının ləhcələri haqqında geniş məlumat verən dialektoloji-etnoloji kitabdır.

Digər çıxışlarda Azərbaycan dilinin xalq danışıq dili kimi keçdiyi zəngin inkişaf tarixinə nəzər salınıb, görkəmli mütəfəkkirlərin ana dilimiz haqqında fikirləri təhlil olunub, dilimizin qorunub saxlanmasında elm adamlarının, xüsusilə gənc nəslin üzərinə düşən vəzifələrdən bəhs edilib.