“Azərbaycan və Almaniya sənətçiləri arasında müntəzəm mədəni mübadilə çox vacibdir. Biz səfirlik olaraq buna təşəbbüs göstərir və bu addımları dəstəkləyirik”

   Müsahibimiz Almaniyanın Azərbaycandakı səfiri Herbert Kvelledir

   - Cənab səfir, bu il Azərbaycanla Almaniya arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasının 20 ili tamam olur. Ölkələrimiz arasında qarşılıqlı əlaqələri necə dəyərləndirirsiniz?

   - Azərbaycanla Almaniya arasında ənənəvi olaraq yaxın və etibarlı əlaqələr mövcud olub. Xalqlarımız arasında dostpərvər münasibətlərin iki əsrə yaxın tarixi var. 1819-cu ildə buraya gələn almanlar Helenendorf qəsəbəsinin (indiki Göygöl şəhəri) və Azərbaycanın qərbində digər yaşayış məskənlərinin əsasını qoyublar. Almaniya Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk dövlətlərdən biri olub. Ötən 20 ildə iki ölkə arasında münasibətlər müxtəlif sahələrdə inkişaf edib. Almaniyanın GTZ təşkilatı uzun illərdir ki, Azərbaycanla texniki əməkdaşlıq sahəsində müxtəlif layihələr həyata keçirir. Bu əməkdaşlıq Azərbaycanda yüksək qiymətləndirilir. Maliyyə əməkdaşlığı sahəsində Almaniya Kreditanştalt für Videraufbau (KFV) bankının timsalında Azərbaycanın əhəmiyyətli tərəfdaşıdır. Azərbaycanlılar alman məhsullarını sevirlər. Alman enerji şirkətləri olan RWE və E.ON Cənubi Qafqaz Dəhlizinin əhəmiyyətli neft layihələrində-  Nabucco və TAP-da iştirak edir. Azərbaycan artıq Almaniyanın mühüm neft təchizatçısıdır və yaxın gələcəkdə qaz təchizatının diversifikasiyasına da yardım edəcək.

   - İki ölkə arasında mədəniyyət sahəsində əlaqələrin səviyyəsi necə, qaneedicidirmi? Bu xüsusda qarşılıqlı mədəniyyət həftələri əməkdaşlığa nə dərəcədə təsir edir?

   - Digər sahələrdə olduğu kimi, mədəniyyət sahəsində də əlaqələrimizin böyük potensialı var. 2008-ci ildə Almaniyada Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri yüksək səviyyədə keçirildi. Eyni zamanda, səfirlik olaraq 2009-2010-cu illərdə Azərbaycanda “Almaniya həftələri" şəklində 50-dən çox tədbir keçirdik. Böyük təşkilatçılıq və maliyyə resursları onların icrası üçün vacibdir. Belə ölçüdə proqramlar tez-tez icra oluna bilməz. Mədəniyyət həftələri digər tərəfdaş ölkənin mədəniyyətini daha yaxşı başa düşməyə, öyrənməyə kömək edir, real maraq yaradır. 2019-cu il üçün maraqlı bir şey planlaşdırmalıyıq. Bu baxımdan Azərbaycan və Almaniya sənətçiləri arasında müntəzəm mədəni mübadilə çox vacibdir. Biz səfirlik olaraq buna təşəbbüs göstərir və bu addımları dəstəkləyirik. Azərbaycanın bir çox musiqiçi, rəssam və mədəniyyət xadimləri Almaniyada çalışır, hətta orada daimi yaşayırlar. Ən yaxşı misal kimi Berlin-Bakı qalereyasının fəaliyyətini, yaxud hazırda Almaniyada yaşayan tanınmış caz ifaçısı Əzizə Mustafazadənin adını qeyd etmək olar. Almaniyada Alim Qasımov və Sevda Ələkbərzadə kimi tanınmış müğənnilərin ifaları lentə yazılıb. Bu il biz beşinci dəfə «Almaniya azərbaycanlıların gözləri ilə» adlı açıq rəsm müsabiqəsini keçirdik. Müsabiqəyə 60-dan çox əsər təqdim olunmuşdu. Öz sponsorlarımıza minnətdarıq ki, biz üç ən yaxşı incəsənət əsərinin müəllifini Almaniyaya 3 həftəlik səfərə dəvət edə bildik.

   - Eşitdiyimizə görə, özünüz də incəsənətə yaxın adam kimi mədəniyyət tədbirlərində bilavasitə iştirak edirsiniz.

   - Həvəskar musiqiçi, bəstəkar və yazıçı kimi mən Bakının musiqi səhnəsində fəal iştirak etməyi xoşlayıram. 2011-ci ilin noyabrında əla akustikası olan Beynəlxalq Muğam Mərkəzində xeyriyyə konserti təşkil etdim. Rain və Ramin Sultanovlar, Ruslan Hüseynov və Elçin Şirinov kimi tanınmış, peşəkar Azərbaycan musiqiçiləri mənim mahnılarımı ifa etdilər. Buna görə özümü çox xoşbəxt hiss etdim. Biz “Kapellhaus" Alman-Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin fəaliyyətini dəstəkləyirik. Əldə olunan vəsaitin bir hissəsi иля “Kapellhaus" Alman-Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinə dəstək veririk. “Kapellhaus" gənc Azərbaycan musiqiçilərinin ilk konsert təcrübələrini nümayiş etdirmək üçün toplaşdığı məkana çevrilib.

   - Necə düşünürsünüz, ölkələrimiz arasında mədəni əlaqələri inkişaf etdirmək üçün daha nələr etmək lazımdır?

   - Qeyd etdiyim kimi, ikitərəfli əlaqələrimizin böyük potensialı var. Eyni zamanda, həlli gərəkən bir sıra məsələlər də mövcuddur. Məsələn, fərdi hallarda bir müəllim kimi alman dilini tədris etmək üçün Azərbaycana səfər edən alman mütəxəssislərin qeydiyyat prosesində çətinliklər var. Buna görə "Geniş mədəniyyət" (“Kulturweit”) proqramının könüllüləri Azərbaycana gələ bilmirlər. Almaniya ilə Azərbaycan arasında mədəni əməkdaşlıq üzrə saziş hələ 1995-ci ildə imzalansa da, indiyədək ratifikasiya olunmayıb. İndiyədək bu saziş şərti tətbiq edilir. Bu məsələnin həlli mədəni sahədə əlaqələrin inkişafına da əlavə zəmin yaratmış olar.

   - Almaniyanın Bakıdakı səfirliyi olaraq mədəni əməkdaşlıqda hansı prioritetləriniz var?

   - Hər bir layihənin həyata keçirilməsi müvafiq təşkilatçılıq və maliyyə resursları tələb edir. Lakin mən inanıram ki, biz hətta məhdud kadr resursları və maliyyə imkanları ilə də Azərbaycanla mədəni əməkdaşlığa töhfə verə bilərik. Məsələn, rəssamlar və mədəniyyət xadimləri, DAAD (Almaniya Akademik Mübadilə Xidməti) məzunlarını və bu təşkilatın mədəni əlaqələrimizdə körpü rolunu oynayan təqaüdçülərini göstərmək olar. Bu baxımdan səfirliyin mədəni sahədə fəaliyyəti burda təmsil olunan vasitəçi təşkilatlar, xüsusilə Göte İnstitutu və DAAD tərəfindən dəstəklənir.

   - XIX əsrin əvvəllərində almanların Azərbaycanda məskən salmasından söz açdınız. Bu tarixi izlərin qorunub saxlanılması barədə nə deyə bilərsiniz?

   - Mən 5 dəfə Göygöldə olmuşam. Sonuncu dəfə öz xanımımla iyunun sonlarında oraya xüsusi turist səyahəti etdim. Tarixi məkanda aparılan bərpa işlərindən çox təsirləndim. Eyni pozitiv inkişafı Şəmkirdəki alman kilsəsində də görmək olar. Bu işlər Azərbaycan dövlətinin mədəni irsə nə dərəcədə diqqətli olmasını göstərir. Alman ekspertlərinin abidələrin qorunması və bərpası ilə bağlı buraya səfərləri də bu işə müəyyən töhfə verir.

   - Gəlin, bir qədər geri qayıdaq. Azərbaycana səfir təyin olunmağınızı necə qarşıladınız? Buraya gələnə qədər ölkəmiz haqqında nələri bilirdiniz?

   - Bu, mənim üçün xoş bir sürpriz oldu. Çünki Bakı mənim səfirlikdə çalışmaq üçün müraciət etdiyim yerlərdən biri idi. Bakıya gələnə qədər Londondakı alman səfirliyinin iqtisadiyyat şöbəsinin rəhbəri idim. Londonda Avropa Azərbaycan Cəmiyyətinin fəaliyyəti ilə tanışlıq, həmkarlarımızın tövsiyələri və muğam-caz musiqiniz məndə Azərbaycana böyük maraq yaratdı. Buraya gələnədək heç vaxt Qafqaza səfər etməmişdim. Bunu bilirdim ki, başqa sovet respublikaları kimi mürəkkəb dəyişiklik içərisində olan bir ölkəyə gələcəyəm. Həmçinin onu da bilirdim ki, bu dəyişiklik böyük neft-qaz yataqlarının istismarı sayəsində, xüsusilə dinamik şəkildə gerçəkləşir.

   - Yəqin burada olduğunuz müddət sizə azərbaycanlılar və almanlar arasında oxşar və fərqli xüsusiyyətləri müşahidə etməyə də imkan verib. Bu xüsusda hansı təəssüratlarınız var?

   - Bu sualı cavablandırmaq diplomat üçün çətindir. Buna baxmayaraq, sualdan qaçmayacağam. Azərbaycan tarixən müxtəlif mədəniyyətlərin kəsişməsində yerləşib. Bu, xalqınızın mentalitetində də öz izlərini qoyub. Mən azərbaycanlıları qonaqpərvər, tolerant xalq kimi xarakterizə edərdim. Bu tolerantlıq, xüsusilə özünü dində göstərir. Bu mənada Azərbaycan regionda nümunədir. Mən və xanımım Azərbaycan kişilərində xüsusi bir müşahidə də aparmışıq. Onlar məclislərdə, toylarda, başqa musiqili mərasimlərdə rəqs etməyi sevirlər. Almanlarda hər bir işdə təşkilatçılıq, dəqiqlik mühüm xüsusiyyətdir. Burada çox şey son dəqiqələrdə təşkil olunur və çox tez improvizə edilir. Almanlara nisbətən azərbaycanlı sürücülər daha çox səbirsiz və hövsələsizdilər.

   - Mədəni tədbirlərə, teatra, opera tamaşalarına, konsertlərə getməyə vaxt tapırsınızmı?

   - Mən müntəzəm olaraq hər cür mədəni tədbirlərdə iştirak edirəm. Muğam elementlərinin caz ilə sintezini xüsusilə sevirəm. Bakıdakı klassik konsertlər və operalar öz yüksək keyfiyyəti ilə gözəldir. Lakin düşünürəm ki, teatr və konsertə gələn bəzi adamlar artistlərin oyununa daha çox hörmət göstərə bilərlər. Məsələn, ariya oxunanda və ya orkestr ifa edən zaman insanların söhbəti və ya mobil telefonların zəngi mənim üçün qəbuledilməz haldır.

   - Ölkələrimiz arasında turizm əlaqələri ilə bağlı nə deyə bilərsiniz?

   - Ümumiyyətlə, burada da böyük inkişaf potensialını görürəm. Ölkələrimiz arasında birbaşa və dolayı aviareyslər var ki, bu da gözəl səyahət əlaqələrinə imkan yaradır. Hazırda Azərbaycana gələn almanlardan daha çox azərbaycanlılar Almaniyaya səfər edir. Azərbaycan təkcə hotel infrastrukturunun inkişafına investisiya qoymur, həmçinin xidmət sektorunda peşəkarlığın artırılmasına, kadr hazırlığına da böyük önəm verir. Azərbaycan Turizm İnstitutunun bu xüsusda fəaliyyətini ayrıca qeyd etmək istərdim. İnstitut Almaniyanın Yade Universiteti ilə sıx əməkdaşlıq edir. Almaniyanın da təklif etdiyi peşəkar təlimin birləşməsi ilə ATİ-nin fəaliyyəti inkişaf edən turizm sənayesində yaxın gələcəkdə yaxşı nəticələr verəcək.

   - Azərbaycanda olduğunuz müddətdə regionlara, tarixi yerlərə səfər etmək imkanınız olubmu?

   - Xanımımla bu günlərdə Gəncə, Şəki və Qəbələdə olduq. Göygöl və Şəmkirə səfərlər etmişik. Biz həmçinin vaxtilə İkinci Dünya müharibəsindən sonra alman əsirlərinin saxlanıldığı ən böyük düşərgənin yerləşdiyi Mingəçevirdə də olduq. Orada 700-ə yaxın qəbir var. Mən şəhər rəhbərliyinə məzarlığın yaxşı vəziyyətdə saxlanılmasına görə təşəkkür etdim. Bu yaxınlarda Şəkidə olarkən Kiş kəndində gözəl bərpa edilmiş alban kilsəsinə də baş çəkdik. Sonra Zaqatalada olduq. Qəbələdən Bakıya geri dönərkən Lahıca baş çəkdik. Qubadan Xınalığa getmək də bizim üçün çox maraqlı səyahət oldu. Sentyabrda 17 yaşlı qadınlar arasında U-17 futbol üzrə dünya çempionatı ilə əlaqədar olaraq Lənkərana getmək və sentyabrın 30-da Uruqvay və Almaniya arasında keçiriləcək oyunu izləmək planım var. Bu, bizə Azərbaycanın cənubunu görməyə imkan verəcək.

   - Milli mətbəximiz haqqında fikirləriniz maraqlı olardı...

   - Azərbaycanın milli mətbəxini ənənəvi hesab edirəm. Bu mətbəx əsasən təzə emal olunan yerli ət, balıq, tərəvəz və meyvə məhsullarına əsaslanır. Mən çəhrayı rəngə çalan qızartma ətə üstünlük verirəm. İncə bişirilmiş dolma və plov mənim üçün ləziz yeməklərdir. Qəlyanaltılarınız da çoxçeşidlidir. Mürəkkəb hazırlanmış souslara və yeməklərin dadını dəyişən ədviyyatlara mətbəxdə az rast gəlinir. Onlara daha çox alman və fransız mətbəxində rast gələ bilərsiniz.

   Mehparə Sultanova